فارسی |
ترکی استانبولی |
هواپیما |
| Uçak | |
شرکت هواپیمایی (خط هوایی) |
| Havayolu | |
فرودگاه |
| Havaalanı / Havalimanı | |
ورود |
| Varış | |
خروج |
| Kalkış | |
گمرک |
| Gümrük | |
داخلی |
| Yurtiçi | |
پرواز |
| Uçuş | |
چمدان دستی (کیف دستی) |
| El bagajı | |
بین‌المللی (خارجی) |
| Yurtdışı | |
بار |
| Bagaj | |
مسافر |
| Yolcu | |
گذرنامه (پاسپورت) |
| Pasaport | |
باند فرودگاه |
| Pist | |
کنترل امنیت فرودگاه (بازرسی بدنی) |
| Güvenlik Kontrolü | |
ترمینال |
| Terminal | |
بلیت |
Bilet
برای ثبت آگهی رایگان به سایت شهر 24 مراجعه کنید.
اصلی‌ترین ویژگی زبان ترکی، چسبانشی بودن آن است؛ به این معنی که بسیاری از حالت‌ها با وسیله پسوندها بیان می‌شوند. زبان ترکی از این لحاظ با زبان فارسی متفاوت است. به همین خاطر فارسی‌زبان‌ها باید توجه و تمرکز بیشتری روی پسوندها داشته باشند. بسیاری از حروف اضافه مانند از، در، به، برای و … که در فارسی قبل از اسامی می‌آید در زبان ترکی به صورت پسوند به انتهای واژه‌ها می‌چسبند، مثلا عبارت «در خانه» به ترکی می‌شود «خانه در». حالت‌های ملکی، مقایسهای، ساختن اسم از فعل، ساختن صفت از فعل و… همگی با پسوند انجام می‌شوند.
پسوند gibi به معنای «مثل، مانند» است. این پسوند بعد از اسم می‌آید و برای مثال آوردن به کار می‌رود مثلا «مثل شکر شیرین»، به تفاوت ساختار تشبیه در زبان ترکی و فارسی توجه کنید:
فارسی:
ترکی:
فقط ضمایر در این حالت تشبیهی باید پسوند ملکی نیز بگیرند، مثلا:
| مثل من | benim gibi |
| مثل تو | senin gibi |
| مثل او | onun gibi |
| مثل ما | bizim gibi |
| ما شما | sizin gibi |
| مثل آنها | onların gibi |
چند مثال ببینید:
Senin gibi güzel (مثل تو خوشگل)
Amerika gibi büyük (مثل آمریکا بزرگ)
پسوند kadar به معنای «قدر، اندازه» است و تفاوتش با gibi در این است که می‌توان بعد از آن صفت نیاورد، مثلا:
Babam kadar (به اندازه پدرم)
Dünya kadar (به قدر دنیا)
Bu kadar (این قدر)
O kadar (آنقدر)
نحوه استفاده از این پسوند نسبتا ساده است. پسوند için به واژه نمی‌چسبد و با یک فاصله بعد از واژه می‌آید. این پسوند برای همه اسامی تنها یک حالت دارد. به مثال‌های زیر توجه کنید:
Bunun için (برای این)
Parti için (برای مهمانی)
نکته
ضمایر وقتی بخواهند با واژه içinبیایند باید به ضمایر پسوند ملکی چسباند، در جدول زیر می‌توانید ضمایر با پسوند «برای» را مشاهده کنید:
| برای من | Benim için |
| برای تو | Senin için |
| برای او | Onun için |
| برای ما | Bizim için |
| برای شما | Sizin için |
| برای آنها | Onlar için |
نکته
گاهی پسوند مفعولی -e/-a/ معنای «برای» می‌دهند، مثلا:
.Bunu sana aldım (این را برای تو خریدم.)
حرف اضافه به جز در ترکی به صورت پسوند «-den/-dan başka» می‌آید. طبق اصل تطابق آوایی اگر واژه‌ای به صدای بی‌واک ختم شود، پسوندش نیز باید با حرف بی‌واک شروع شود؛ بنابراین، برای این واژه‌ها پسوند به شکل-ten/-tan başka در می‌آید، مثلا:
Benden başka (به غیر از من)
Ondan başka (به جز او)
واژه‌هایی که بعد از ضمایر ملکی (به درس ضمایر رجوع کنید) یا اسامی می‌آیند باید مطابق با ضمیر ملکی و شخص پسوندی ملکی داشته باشند.
پسوند ملکی برای واژه‌هایی که حرف آخرشان صدادار است:
بر اساس اصل تطابق آوایی، ابتدای پسوندها بر اساس حرف آخر واژه‌ها عوض می‌شوند، مثلا برای پسوند miz- اگر آخرین حرف صدادار کلمه a,ı باشد به mız، اگر e,i باشد به miz ، اگر o,u باشد به muzو اگر ö,ü باشد به müz تبدیل می‌شوند. در جدول زیر ضمایر ملکی و پسوند ملکی به همراه مثالی آورده شده است:
| ترجمه | مثال | پسوند ملکی | ضمیر ملکی |
| ماشین من | Benim arabam | -m |
benim |
| ماشین تو | Senin araban | -n |
senin |
| ماشین او | Onun arabası | -si/-sı/-su/-sü |
onun |
| ماشین ما | Bizim arabamız | -miz/-mız/-muz/-müz |
bizim |
| ماشین شما | Sizin arabanız | -niz/-nız/-nuz/-nüz |
sizin |
| ماشین آنها | Onların arabaları | -leri/-ları |
onlarin |
توجه:
دو حرف صدادار نمی‌توانند پشت سر هم بیایند، به همین دلیل، در زمان سوم شخص مفرد یک s میانجی بین پسوند و واژه قرار گرفته است.
پسوند ملکی برای واژه‌هایی که حرف آخرشان بی‌صدا است:
اگر واژه‌ای که بعد از ضمیر ملکی آمده، مختوم به حرف بی‌صدا باشد، پسوند ملکی به صورت زیر می‌آید. بر اساس اصل تطابق آوایی، ابتدای پسوندها بر اساس حرف آخر واژه‌ها عوض می‌شوند، مثلا برای پسوند imiz- اگر آخرین حرف صدادار کلمه a,ı باشد به imız، اگر e,i باشد به imiz ، اگر o,u باشد به imuz و اگر ö,ü باشد به imüz تبدیل می‌شوند. در جدول زیر ضمایر ملکی و پسوند ملکی به همراه مثالی آورده شده است:
| ترجمه | مثال | پسوند ملکی | ضمیر ملکی |
| دست من | Benim kolum | -im/-ım/-um/-üm |
benim |
| دست تو | Senin kolun | -in/-ın/-un/-ün |
senin |
| دست او | Onun kolu | -i/-ı/-u/-ü |
onun |
| دست ما | Bizim kolumuz | -imiz/-ımız/-umuz/-ümüz |
bizim |
| دست شما | Sizin kolunuz | -iniz/-ınız/-unuz/-ünüz |
sizin |
| دست آنها | Onların kolları | -leri/-ları |
onlarin |
حروف اضافه «قبل» و «بعد» در زبان ترکی مانند فارسی بعد از اسم می‌آیند، مثلا:
Bir gün önce (یک روز قبل)
İki ay sonar (دو ماه بعد)
نکته
معادل‌های عبارت‌های حرف اضافه‌ای «قبل از» و «بعد از» در زبان ترکی -den önce و -den sonar هستند، مثلا:
O günden önce (قبل از آن روز)
Akşamdan sonar (بعد از شب)
برای ثبت آگهی رایگان به سایت شهر 24 مراجعه کنید.
اصلی‌ترین ویژگی زبان ترکی، چسبانشی بودن آن است؛ به این معنی که بسیاری از حالت‌ها با وسیله پسوندها بیان می‌شوند. زبان ترکی از این لحاظ با زبان فارسی متفاوت است. به همین خاطر فارسی‌زبان‌ها باید توجه و تمرکز بیشتری روی پسوندها داشته باشند. بسیاری از حروف اضافه مانند از، در، به، برای و … که در فارسی قبل از اسامی می‌آید در زبان ترکی به صورت پسوند به انتهای واژه‌ها می‌چسبند، مثلا عبارت «در خانه» به ترکی می‌شود «خانه در». حالت‌های ملکی، مقایسهای، ساختن اسم از فعل، ساختن صفت از فعل و… همگی با پسوند انجام می‌شوند.
وقتی پسوندهای ler- یا lar- به حرف آخر اسامی مفرد بچسبند، اسامی جمع می‌شوند. اگر حرف آخر اسامی حروف صدادار سخت (a, ı, o, u) باشند، پسوند جمع lar- و اگر حروف صدادار نرم (e, i, ö, ü) باشند پسوند ler- به اسامی اضافه می‌شود، مثلا:
Arabalar (ماشین‌ها)
Defterler (دفترها)
این موضوع استثناهایی نیز دارد که بیشتر مربوط به واژه‌هایی است که از زبان‌های دیگر وارد زبان ترکی شده اند.
این پسوند بر اساس اصل تطابق آوایی، چهار صورت متفاوت دارد: mi/mı/mu/mü
اگر آخرین حرف صدادار کلمه a,ı باشد به mı، اگر e,i باشد به mi ، اگر o,u باشد به muو اگر ö,ü باشد به mü تبدیل می‌شود.
?Ali doktor mu (علی دکتر است؟)
?Gözlük mü (عینک هستند؟)
حرف اضافه «را» در زبان ترکی به صورت پسوند -i/-ı/-u/-ü/ بعد از اسامی می‌آید. پسوند –ı زمانی می‌آید که آخرین حرف صدادار واژه a, ı باشد. پسوند –i زمانی به کار می‌رود که آخرین حرف صدادار واژه e, i باشد. اگر آخرین حرف صدادار واژه o, u باشد پسوند u- و اگر ö, ü باشد پسوند ü استفاده می‌شود.
اگر آخرین حرف واژه صدادار بود باید y میانجی بین پسوند و واژه قرار بگیرد تا دو حرف صدادار پشت سر هم نیایند، مثلا:
Evi (خانه را)
Arabayı (ماشین را)
Kolu (دست را)
نکته
پسوند مفعولی اگر به ضمایر شخصی وصل شود، معنای کسی را می‌دهد. به جدول زیر توجه کنید:
| من را | Beni |
| تو را | Seni |
| او را | Onu |
| ما را | Bizi |
| شما را | Sizi |
| آنها را | Onları |
!Seni seviyorum (تو را دوست دارم!)
.Onu istemiyorum (او را نمی‌خواهم.)
در زبان ترکی حرف اضافه قبل از اسامی نمی‌آید بلکه به شکل پسوند به انتهای واژه می‌چسبد. حرف اضافه «در» در زبان ترکی da/de است. طبق اصل تطابق آوایی اگر واژه‌ای به صدای بی‌واک ختم شود، پسوند مکانش نیز باید با حرف بی‌واک شروع شود، بنابراین برای این واژه‌ها پسوند به شکل te/ta در می‌آید، مثلا:
Evde (در خانه)
Arabada (در ماشین)
Cepte (در جیب)
Parkta (در پارک)
نکته 1: این موضوع استثناهایی نیز دارد و واژه‌هایی که از زبان‌های دیگر وارد ترکی شده‌اند ممکن است این قوانین را زیرپا بگذارند.
نکته 2: پسوند مکانی da/de اگر به ضمایر شخصی وصل شود، معنای پیش کسی یا در دست کسی بودن می‌دهد. ابتدا به جدول زیر توجه کنید:
| پیش من، دست من، نزد من | Bende |
| پیش تو، دست تو | Sende |
| پیش او، دست او | Onda |
| پیش ما، دست ما | Bizde |
| پیش شما، دست شما | Sizde |
| پیش آنها، دست آنها | Onlarda |
مثال:
?Kitap kimde (کتاب دست کیست؟)
.Kitap bende (کتاب دست من است.)
.Sizde hiç para yok (نزد شما هیچ پولی نیست.)
توجه
هر گاه به ضمیر سوم شخص مفرد (o) پسوندی اضافه شود، حرف n میانجی بینشان قرار می‌گیرد تا دو حرف صدادار پشت سر هم نیایند.
حرف اضافه «از» در زبان ترکی به عنوان پسوند به انتهای واژه می‌چسبد. طبق اصل تطابق آوایی اگر واژه‌ای به صدای بی‌واک ختم شود، پسوند نیز باید با حرف بی‌واک شروع شود، بنابراین برای این واژه‌ها پسوند «از» به شکل -ten/-tan در می‌آید، مثلا:
Buradan (از اینجا)
?Nereden (از کجا؟)
Evden (از خانه)
Sabahtan (از صبح)
نکته
پسوند den/-dan اگر به ضمایر شخصی وصل شود، معنای از کسی می‌دهد. به جدول زیر توجه کنید:
| از من | Benden |
| از تو | Senden |
| از او | Ondan |
| از ما | Bizden |
| از شما | Sizden |
| از آنها | Onlardan |
به چند مثال توجه کنید:
.Ondan hoşlanıyorum (از او خوشم می‌آید.)
.Sizden nefret ederim (از شما نفرت دارم.)
این پسوند دو حالت رسمی و محاوره‌ای دارد. پسوند ile حالت رسمی و قدیمی‌تر آن و پسوندهای -le/-la/ حالت محاوره‌ای و امروزی آن است. پسوند le- زمانی به واژه می‌چسبد که آخرین حرف صدادار واژه حرف صدادار سخت (a, ı, o, u) باشد. پسوند la- زمانی به کار می‌رود که آخرین حرف صدادار واژه نرم (e, i, ö, ü) باشد. اگر آخرین حرف واژه حرف صدادار بود y میانجی بین پسوند و واژه قرار می‌گیرد تا دو حرف صدادار پشت سر هم نیاید، به مثال‌ها توجه کنید:
Uçakla (با هواپیما)
Metroyla (با مترو)
نکته
پسوند همراهی اگر به ضمایر شخصی وصل شود، معنای با کسی می‌دهد. به جدول زیر توجه کنید:
| حالت غیررسمی و محاوره‌ای | حالت رسمی و قدیمی‌تر | ضمیر فاعلی + پسوند همراهی |
| benle | benimle | با من |
| senle | seninle | با تو |
| onla | onunla | با او |
| bizle | bizimle | با ما |
| sizinle | sizinle | با شما |
| onlarla | onlarla | با آنها |
نکته
اگر پسوند همراهی بین دو اسم بیاید در مفهوم «و» به کار می‌رود، مثلا:
.Benle sen gideriz (من و تو می‌رویم.)
پسوند -e/-a/ به معنای به، به طرف، به سمت است. اگر آخرین حرف صدادار واژه‌ای که قبل از این پسوند بیاید سخت (a, ı, o, u) باشد پسوند –a و اگر حرف صدادار نرم (e, i, ö, ü) باشد پسوند e- می‌آید. اگر حرف آخر واژه صدادار باشد y میانجی بین واژه و پسوند قرار می‌گیرد تا دو حرف صدادار پشت سر هم نیایند، مثلا:
Eve (به خانه)
Arabaya (به ماشین)
Parka (به سمت پارک)
?Nereye (به کجا)
نکته
پسوند -e/-a/ اگر به ضمایر شخصی وصل شود، معنای به کسی می‌دهد. کاربرد این پسوند با کاربرد حرف اضافه «به» در زبان فارسی متفاوت است. مثلا در فارسی می‌گوییم «از من بپرس» اما در زبان ترکی می‌گویند «به من بپرس». «از من بپرس» در زبان ترکی مفهوم دیگری دارد و به معنای «حال من را بپرس، جویای احوال من بشو» به کار می‌رود. به جدول زیر توجه کنید:
| به من | Bana |
| به تو | Sana |
| به او | Ona |
| به ما | Bize |
| به شما | Size |
| به آنها | Onlara |
توجه
در اول شخص و دوم شخص مفرد اتصال پسوند به ضمیر بی‌قاعده است و باید آن را حفظ کنید، مثال:
.Bana sor (از من سوال کن.)
پسوند -e/-a/ kadar به معنای تا است. اگر آخرین حرف صدادار واژه‌ای که قبل از این پسوند بیاید سخت (a, ı, o, u) باشد پسوند –a و اگر حرف صدادار نرم (e, i, ö, ü) باشد پسوند e- می‌آید. اگر حرف آخر واژه صدادار باشد y میانجی بین واژه و پسوند قرار می‌گیرد تا دو حرف صدادار پشت سر هم نیایند، مثلا:
Sabaha kadar (تا صبح)
?Nereye kadar (تا کجا؟)
Türkiye’den Almanya’ya kadar (از ترکیه تا آلمان)
نکته
گاهی اوقات در حالت محاوره و غیر رسمی واژه kadar حذف می‌شود، مثلا:
Antalya’dan Adena’ya (از آنتالیا تا آدنا)
جایگاه حروف اضافه در زبان ترکی با فارسی و انگلیسی متفاوت است. حروف اضافه در این زبان، یا به صورت پسوند به انتهای واژه می‌چسبند، یا به صورت یک واژه بعد از اسم قرار می‌گیرند. پسوندهای حرف اضافه‌ای در زبان ترکی هر کدام یک حالت دستوری می‌سازند که به آنها case گفته می‌شود. مثلا حرف اضافه «به» و «از» به صورت دو پسوند و دو حالت دستوری به اسامی متصل می‌شود، مثلا:
Eve (به خانه)
Evde (در خانه)
Evden (از خانه)
برای آشنایی بیشتر با این پسوندهای حرف اضافه‌ای دستوری به بخش حالت‌های دستوری مراجعه کنید.
در ادامه با چند حرف اضافه زبان ترکی آشنا می‌شویم. جایگاه این حرفو اضافه بعد از اسم است:
| içinde, içerisinde | داخل، درون |
| üzere, nezdinde, içerisinde | در، داخل، نزد |
| üstünde | روی |
| Yan | کنار |
| Yanında | کنار، پهلوی، نزدیک |
| Alt | زیر |
| Arası | بین |
Kalem masanın üzerinde (مداد روی میز است)
Kedi kutunun içinde (گربه داخل جعبه است)
برای ثبت آگهی رایگان به سایت شهر 24 مراجعه کنید.
زمان آینده در زبان ترکی با پسوندهای acak/ecek درست می‌شود. این پسوند به همراه شناسه (پسوند شخصی) به بن فعل می‌چسبند. بن فعل با حذف کردن پسوندهای mak/mek از مصدر فعل حاصل می‌شود، برای مثال بن فعل yazmak می‌شود yaz.
چهار حالت مثبت، منفی، سوالی مثبت و سوالی منفی، هر کدام پسوند خاص خود را دارند.
بر اساس آخرین حرف صدادار بن فعل، یکی از پسوندهای acak یا ecek را به بن فعل اضافه می‌کنیم. بعد از آن هم شناسه را به فعل متصل می‌کنیم. اگر بن فعل به حرف صدادار مختوم می‌شد، قبل از پسوند و بن یک y میانجی اضافه می‌کنیم. بر اساس اصل تظابق حروف بی‌صدا، برای اول شخص مفرد و اول شخص جمع، حرف k پسوند به ğ تبدیل می‌شود. مثال:
Sen yazacaksın (تو خواهی نوشت)
در جدول زیر می‌توانید حالت‌های مختلف این زمان را مطابق اصل تطابق آوایی ببینید:
| e/i/ö/ü | a/ı/o/u | آخرین حرف صدادار بن فعل |
-[y]eceğim |
-[y]acağım |
Ben |
-[y]eceksin |
-[y]acaksın |
Sen |
-[y]ecek |
-[y]acak |
O |
-[y]eceğiz |
-[y]acağız |
Biz |
-[y]eceksiniz |
-[y]acaksınız |
Siz |
-[y]ecekler |
-[y]acaklar |
Onlar |
برای ساخت حالت منفی در آینده، بر اساس آخرین حرف صدادار بن فعل، یکی از پسوندهای me یا ma را به بن فعل اضافه می‌کنیم. بعد از آن acak/ecek را به فعل متصل می‌کنیم. برای اینکه دو حرف صدادار کنار هم قرار نگیرند، قبل از پسوند و بن یک y میانجی اضافه می‌کنیم. برعکس حالت مثبت، در حالت منفی y میانجی همیشه استفاده می‌شود. آخر سر هم شناسه را اضافه می‌کنیم. مثال:
Sen yazmayacaksın (تو نخواهی نوشت)
در جدول زیر می‌توانید حالت‌های مختلف این زمان را مطابق اصل تطابق آوایی ببینید:
| e/i/ö/ü | a/ı/o/u | آخرین حرف صدادار بن فعل |
-meyeceğim |
-mayacağım |
Ben |
-meyeceksin |
-mayacaksın |
Sen |
-meyecek |
-mayacak |
O |
-meyeceğiz |
-mayacağız |
Biz |
-meyeceksiniz |
-mayacaksınız |
Siz |
-meyecekler |
-mayacaklar |
Onlar |
برای ساختن سوال مثبت، بعد از پسوند آینده acak/ecek فعل را به دو نیم تقسیم می‌کنیم و mı/mi و شناسه را به آن اضافه می‌کنیم. Onlar از این قانون پیروی نمی‌کند و تنها به انتهای فعل mı/mi اضافه می‌شود. برای اول شخص مفرد و اول شخص جمع، برای جلوگیری از پشت سر هم آمدن دو حرف صدادار، حرف میانجی y را بین پسوند و فعل می‌آوریم. مثال:
?Sen yazacak mısın (آیا خواهی نوشت؟)
در جدول زیر می‌توانید حالت‌های مختلف این زمان را مطابق اصل تطابق آوایی ببینید:
| e/i/ö/ü | a/ı/o/u | آخرین حرف صدادار بن فعل |
-[y]ecek miyim |
-[y]acak mıyım |
Ben |
-[y]ecek misin |
-[y]acak mısın |
Sen |
-[y]ecek mi |
-[y]acak mı |
O |
-[y]ecek miyiz |
-[y]acak mıyız |
Biz |
-[y]ecek misiniz |
-[y]acak mısınız |
Siz |
-[y]ecekler mi |
-[y]acaklar mı |
Onlar |
سوال منفی ساختن در زمان آینده مشابه سوال مثبت ساختن در این زمان است. فعل بعد از پسوند mayacak/meyecek به دو نیم تقسیم می‌شود، بعد از آن mı/mi به همراه شناسه در ادامه فعل می‌آیند. Onlar استثنا است و تنها با اضافه کردن mı/mi به انتهای فعل ساخته می‌شود. مثال:
Sen yazmayacak mısın (تو نخواهی نوشت)
در جدول زیر می‌توانید حالت‌های مختلف این زمان را مطابق اصل تطابق آوایی ببینید:
| e/i/ö/ü | a/ı/o/u | آخرین حرف صدادار بن فعل |
-meyecek miyim |
-mayacak mıyım |
Ben |
-meyecek misin |
-mayacak mısın |
Sen |
-meyecek mi |
-mayacak mı |
O |
-meyecek miyiz |
-mayacak mıyız |
Biz |
-meyecek misiniz |
-mayacak mısınız |
Siz |
-meyecekler mi |
-mayacaklar mı |
Onlar |
فعل بودن در زمان آینده olmak است که صرف می‌شود:
| خواهیم بود | olacağız | خواهم بود | olacağım |
| خواهید بود | olacaksınız | خواهی بود | olacaksın |
| خواهند بود | olacaklar | خواهد بود | olacak |
| نخواهیم بود | olmayacağız | نخواهم بود | olmayacağım |
| نخواهید بود | olmayacaksınız | نخواهی بود | olmayacaksın |
| نخواهند بود | olmayacaklar | نخواهد بود | olmayacak |
| خواهیم بود؟ | olacak mıyız? |
خواهم بود؟ | olacak mıyım? |
| خواهید بود؟ | olacak mısınız? |
خواهی بود؟ | olacak mısın? |
| خواهند بود؟ | olacaklar mı? |
خواهد بود؟ | olacak mı? |
| نخواهیم بود؟ | olmayacak mıyız? |
نخواهم بود؟ | olmayacak mıyım? |
| نخواهید بود؟ | olmayacak mısınız? |
نخواهی بود؟ | olmayacak mısın? |
| نخواهند بود؟ | olmayacaklar mı? |
نخواهد بود؟ | olmayacak mı? |
برای ثبت آگهی رایگان به سایت شهر 24 مراجعه کنید.
در زبان ترکی استانبولی، وجه توانستن با پسوندهای abil/ebil درست می‌شود. با توجه به آخرین حرف صدادار بن فعل، یکی از پسوندها را انتخاب می‌کنیم. این وجه در هر زمانی می‌تواند به کار رود اما معمولا در زمان حال ساده ساخته می‌شود.
برای ساختن وجه توانستن در حالت مثبت ابتدا بن فعل را می‌نویسیم. بعد با توجه به آخرین حرف صدادار بن فعل، یکی از پسوندهای توانستن را انتخاب می‌کنیم. اگر آخرین حرف صدادار بن a/ı/o/u بود abil– و اگر e/i/ö/ü بود ebil– را می‌نویسیم. اگر دو حرف صدادار کنار هم قرار گرفتند، یک y میانجی بینشان قرار می‌دهیم. بعد از آن هم پسوند زمان و شناسه را اضافه می‌کنیم.
مثال:
Sen yazabilirsin (تو می‌توانی بنویسی)
در جدول زیر می‌توانید مثال‌هایی برای هر شخص ببینید:
| من می‌توانم بنویسم | Ben yazabilirim |
| تو می‌توانی بشنوی | Sen duyabilirsin |
| او می‌تواند بخواند | O okuyabilir |
| ما می‌توانیم شنا کنیم | Biz yüzebiliriz |
| شما می‌توانید نگاه کنید | Siz izleyebilirsiniz |
| آنها می‌توانند بیایند | Onlar gelebilirler |
برای ساختن حالت منفی وجه توانستن یکی از حروف a/e را قبل از پسوندهای منفی کننده ma/me قرار می‌دهیم و آن را به بن فعل می‌چسبانیم. انتخاب بین از این پسوندها به آخرین حرف صدادار بن فعل بستگی دارد. اگر آخرین حرف صدادار یکی از حروف a/ı/o/u بود ama– و اگر e/i/ö/ü بود eme– را می‌نویسیم. اگر بن فعل با حرف صدادار تمام می‌شد، برای جلوگیری از پشت سرهم آمدن دو حرف صدادار، یک y میانجی بین پسوند و بن قرار می‌دهیم. در آخر هم پسوند زمان و شناسه را به بن فعل اضافه می‌کنیم.
مثال:
Sen yazamazsin (تو نمی‌توانی بنویسی)
در جدول زیر می‌توانید مثال‌هایی برای هر شخص ببینید:
| من نمی‌توانم بنویسم | Ben yazamam |
| تو نمی‌توانی بشنوی | Sen duyamazsın |
| او نمی‌تواند بخواند | O okuyamaz |
| ما نمی‌توانیم شنا کنیم | Biz yüzemeyiz |
| شما نمی‌توانید نگاه کنید | Siz izleyemezsiniz |
| آنها نمی‌توانند بیایند | Onlar gelemezler |
فعل گذرا فعلی است که علاوه بر فاعل به مفعول نیاز داشته باشد، مثلا خوردن؛ فعل ناگذر فعلی است که تنها به فاعل نیاز دارد، مانند آمدن. در زبان ترکی می‌توان با اضافه کردن میانوند t به افعال ناگذر آنها را تبدیل به افعال گذرا کنیم، به مثال‌ها توجه کنید:
Anlamak (فهمیدن)
Anlatmak (فهماندن)
başlamak (شروع شدن)
Başlatmak (شروع کردن)
بعضی از افعال هم با اضافه شدن یکی از پسوندهای dir/-dır/-dur/-dür/-tir/-tır/-tur/-tür به بن فعل از ناگذر به گذرا تبدیل می‌شوند، مثلا:
Açmak (باز کردن)
Açtırmak (باز شدن توسط کسی)
Kanmak(قول خوردن)
Kandırmak(گول زدن)
پسوندهای -ir/-ır/-ur/-ür/-er/-ar نیز بعضی از افعال را از ناگذر به گذرا تبدیل می‌کنند، مثلا:
Içmek (نوشیدن)
Içirmek (نوشاندن)
Düşmek (افتادن)
Düşürmek (انداختن)
برخی از افعال هم حالت گذرا و ناگذرشان با هم متفاوت است و استثنا محسوب می‌شوند، مثلا:
Gelmek (آمدن)
Getirmek (آوردن)
Gitmek (رفتن)
Götürmek (بردن)
برخی از افعال با اضافه شدن پسوندهای -it/-ıt/-ut/-üt به بن فعل از ناگذر به گذرا تبدیل می‌شود، مثلا:
Korkmak (ترسیدن)
Korkutmak (ترساندن)
نکته
بعضی از افعال وقتی از حالت ناگذر به گذرا تبدیل می‌شوند معنایشان کلا عوض می‌شود، مثلا:
Kaçmak (فرار کردن)
Kaçırmak (از دست دادن)
Almak (گرفتن، خریدن)
Aldırmak (اهمیت دادن)
برای سوالی کردن جملات در زبان ترکی روش های متفاوتی وجود دارد. در این بخش با انواع متفاوتی از روش های سوالی کردن در این زبان آشنا یم شویم.
سوالی کردن جملات در زبان ترکی دو حالت دارد: سوالی کردن مثبت و سوالی کردن منفی. سوالی کردن مثبت مانند این است که بپرسیم «من … هستم؟» یا «آنها … هستند؟» و سوالی کردن منفی مانند این است که بپرسیم «من … نیستم؟» یا «آنها … نیستند؟»
برای سوالی کردن نیز باید بعد از فعل بودن پیشوند بیاوریم. پیشوندهایی که برای سوالی کردن مثبت جملات به کار می‌رود mi/mı/mu/mü است. در جدول زیر چهار حالت این پیشوندها در شش حالت صرفی نمایش داده شده اند:
| من … هستم؟ |
Ben … miyim/mıyım/muyum/müyüm? |
| تو … هستی؟ |
Sen … misin/mısın/musun/müsün? |
| او … است؟ |
O … mi/mı/mu/mü? |
| ما … هستیم؟ |
Biz … miyiz/mıyız/muyuz/müyüz? |
| شما … هستید؟ |
Siz … misiniz/mısınız/musunuz/müsünüz? |
| آنها … هستند؟ |
Onlar … -ler mi/-lar mı? |
مثال:
?Siz küçük müsünüz (شما کوچک هستید؟)
?Biz güzel miyiz (ما زیبا هستیم؟)
توجه
در حالت سوم شخص جمع، می‌توان پسوند lar- و ler- را نیاوریم، مثلا دو جمله زیر هر دو درست هستند:
?Onlar mühendisler mi (آنها مهندس هستند؟)
?Onlar mühendis mi (آنها مهندس هستند؟)
برای سوالی کردن منفی جملات، قبل از پیشوند سوالی و فعل بودن، واژه değil را می‌آوریم. جدول صرف عینا مانند جمله مثبت خواهد بود، با این تفاوت که قبل از فعل واژه değil اضافه خواهد شد:
| من … نیستم؟ |
Ben … değil miyim? |
| تو … نیستی؟ |
Sen … değil misin? |
| او … نیست؟ |
O … değil mi? |
| ما … نیستیم؟ |
Biz … değil miyiz? |
| شما … نیستید؟ |
Siz … değil misiniz? |
| آنها … نیستند؟ |
Onlar … değiller mi? |
مثال:
?Biz hasta değil miyiz (ما بیمار نیستیم؟)
ابتدا در جدول زیر به واژه‌های پرسشی پرکاربرد در زبان ترکی توجه کنید:
| کجا؟ |
Neresi? |
چرا؟ |
Niye?/ Niçin? /Neden? |
| در کجا؟ |
Nerede? |
چه؟ |
Ne? |
| از کجا؟ |
Nereden? |
کدام |
Hangi? |
| به کجا؟ |
Nereye? |
چند تا؟ |
Kaç tane? |
| چه کسی؟ |
Kim? |
چه زمان؟ کی؟ |
Ne zaman? |
| چگونه؟ |
Nasıl? |
||
| چند؟ |
Kaç? |
||
| چقدر؟ |
Ne kadar? |
وقتی جمله‌ای با کلمه پرسشی ساخته شود دیگر نیاز نیست پسوند پرسشی هم آورده شود، مثلا:
Bu ne mi? → Bu ne (آن چیست؟)
Otel nerede mi? → Otel nerede (هتل کجاست؟)
برای ثبت آگهی رایگان به سایت شهر 24 مراجعه کنید.
افعال در زبان ترکی استانبولی دارای مشخصه های متفاوتی نسبت به فارسی هستند. در این درس با ساختار افعال در این زبان آشنا می شویم.
در زبان فارسی با اضافه کردن –َن به ریشه فعل مصدر ساخته می‌شود، مثلا خوردن، نوشتن. شکل مصدری افعال در زبان ترکی با پسوند –mek/-mak ساخته می‌شوند. در فرهنگ لغت، افعال به صورت مصدری خود آمده اند، مثلا:
Uyumak = uyu + mak (خوابیدن)
Bilmek = bil + mek (دانستن)
نکته
حالت مصدری فعل بدون پسوند، حالت امری فعل نیز هست. اگر از مصدر فعل –mek و –mak را حذف کنیم فعل امری مثبت و اگر تنها k- را حذف کنیم، فعل امر منفی درست می‌شود، مثلا:
Gelmek (آمدن)
Gel (بیا) / gelme (نیا)
Bakmak (نگاه کردن)
Bak (نگاه کن) / bakma (نگاه نکن)
برای منفی کردن افعال در زبان ترکی، کافی است پسوند –me/ -ma را به ریشه فعل بچسبانید، مثلا:
Gelmek (آمدن)
Gel- (ریشه فعل آمدن است)
Gel + me = gelme
Gelme + mek = gelmemek (نیامدن)
Yorulmark (خسته شدن)
Yorul + ma + mak (خسته نشدن)
برای ثبت آگهی رایگان به سایت شهر 24مراجعه کنید
ضمایر نامعین در زبان ترکی استانبولی
ضمایر نامعین زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرند که بخواهیم درباره چیز یا فردی نامشخص و مبهم صحبت کنیم یا اینکه در مورد موضوعی عمومی بدون توجه به فرد یا چیزی خاص صحبت کنیم. در جدول زیر با این ضمایر آشنا می شویم:
|
her |
هر، همه |
|
hiç |
هیچ |
|
herhangibir |
هیچ |
|
bir |
یک |
|
bazı |
بعضی |
|
bütün |
همه |
|
herşey |
همه چیز |
|
birşey |
چیزی (مفرد) |
|
birşeyler |
چیزهایی (جمع) |
|
hiçbir şey |
هیچ چیز |
|
herhangibir şey |
هر چیزی |
|
herkes |
همه |
|
birisi |
یک نفر |
|
birileri |
چند نفر |
|
hiç kimse |
هیچ کس |
|
herhangi birisi |
هر کس |
|
(bunların) hepsi |
همه اینها |
|
(onların) hepsi |
همه آنها |
|
hepimiz |
همه ما |
|
hepimiz |
همه شما |
|
(bunların) hiçbiri |
هیچ کدام از اینها |
|
(onların) hiçbiri |
هیچ کدام از آنها |
|
hiçbirimiz |
هیچ کدام از ما |
|
hiçbiriniz |
هیچ کدام از شما |
|
(bunların) bazıları |
بعضی از اینها |
|
(onların) bazıları |
بعضی از آنها |
|
bazılarımız |
بعضی از ما |
|
bazılarınız |
بعضی از شما |
هر کدام از این ضمایر که مفهوم منفی دارد (مانند هیچ کدام، هیچ کس و …) باید در جمله منفی بیایند و ضمایری که مثبت هستند (مانند همه، چیزی، بعضی از ما و …) باید در جملات مثبت بیایند، به مثال‌ها توجه کنید:
.Burada hiçkimse yok (اینجا هیچکس نیست.)
.Herşey yolunda (همه چیز خوب است.)
برای ثبت آگهی رایگان به سایت شهر 24مراجعه کنید