صرف افعال (بخش 2)

به درس 12 از مجموعه آموزش زبان ترکی استانبولی برای نوآموزان خوش امدید. در درس قبل با اصول اولیه صرف افعال در زبان ترکی و نحوه صرف افعالی که بن انها به حروف صدادار ختم میشود آشنا شدیم. در این درس می خواهیم با نحوه صرف بقیه افعال آشنا شویم.

مرور درس قبل

در درس قبل یاد گرفتیم که در زبان ترکی، مانند فارسی برای صرف افعال ابتدا نشانه مصدری آنها (mak/mek) را حذف کرده و سپس پسوند مناسب را به ان اضافه می کنیم. البته در زبان ترکی برخلاف فارسی، اینکه بن فعل به چه حروفی ختم می شود هم اهمیت دارد و پسوندهای صرف با توجه به حروف اخر افعال انتخاب می شود.

در درس قبل با نحوه صرف افعالی که بن آنها به حروف صدادار ختم می شود آشنا شدیم. در این درس میخواهیم با نحوه صرف افعالی اشنا شویم که بن آنها به حروف بی صدا ختم می شود.

نحوه صرف افعالی که بن آنها به حروف بی صدا ختم می شود

این افعال به دو دسته متفاوت تقسیم می شوند:

• افعالی که بن آنها یک سیلابی است
• افعالی که بن آنها چند سیلابی است

سیلاب یعنی چه؟

شاید از کلاس اول به خاطر داشته باشید که با مفهومی به نام “بخش کردن” کلمات آشنا می شدیم. برای بخش کردن کلمه، آنها را به بخش های کوچکی با توجه به تعداد حروف صدادار تقسیم میکردیم و برای ادای هر بخش یکبار دست خود را پایین می آوردیم. مثلا برای بخش کردن واژه “کشاورز” داشتیم:

کشاورز = کِ + شا + وَرز

پس کشاورز سه بخش یا سیلاب دارد. این روش در واقع تعداد سیلاب های هر واژه را نشان میدهد.

افعال یک سیلابی

افعالی که بن آنها به حرف بی صدا ختم می شود و یک سیلاب دارد (بن آنها یک سیلابی است) با توجه به جدول زیر صرف می شوند:

آخرین حرف صدادار در بن فعل	a/ı/o/u	e/i/ö/ü
Ben	-arım	-erim
Sen	-arsın	-ersin
O	-ar	-er
Biz	-arız	-eriz
Siz	-arsınız	-ersiniz
Onlar	-arlar	-erler

در جدول بالا بسته به اینکه آخرین حرف صدادار در بن فعل چه باشد، میتوانید نوع صرف آن را ببینید. اگر این جدول را با جدول درس قبل مقایسه کنید متوجه می شوید که این دو جدول بسیار مشابه هستند. تنها تفاوت اضافه شدن چند حرف به پسوندهاست پس یادگرفتن آنها اصلا سخت نیست.

برای درک بهتر نحوه صرف افعال سعی میکنیم فعل yazmak (به معنای نوشتن) را صرف کنیم. ابتدا نشانه مصدری را حذف میکنیم تا فعل به صورت بن yaz درآید. بن این فعل یک سیلابی است و آخرین حرف صدادار آن هم حرف a است. با توجه به این اطلاعات فعل را صرف میکنیم:

yazmak(yaz) – نوشتن
Ben yazarım	من مینویسم
Sen yazarsın	تو می نویسی
O yazar	او می نویسد
Biz yazarız	ما می نویسیم
Siz yazarsınız	شما می نویسید
Onlar yazarlar	آنها می نویسند

برای درک بهتر، فعل çizmek (به معنای کشیدن) را صرف میکنیم. ابتدا نشانه مصدری را از فعل حذف میکنیم و بن آن به صورت çiz خواهد بود. سپس با توجه به حرف صدادار آخر آن (حرف i) آن را به صورت زیر صرف میکنیم:

çizmek(çiz) – کشیدن
Ben çizerim	من می کشم
Sen çizersin	تو می کشی
O çizer	او می کشد
Biz çizeriz	ما می کشیم
Siz çizersiniz	شما می کشید
Onlar çizerler	آنها می کشند

افعال چند سیلابی

برای افعال چند سیلابی ای که بن آنها به حروف بی صدا ختم می شود. روش صرف فعل تا حد زیادی مشابه روندهای قبلی است و تنها تفاوت های اندکی در جدول صرف وجود دارد. جدول زیر روش صرف این افعال را نشان میدهد:

آخرین حرف صدادار در بن فعل	a/ı	e/i	o/u	ö/ü
Ben	-ırım	-irim	-urum	-ürüm
Sen	-ırsın	-irsin	-ursun	-ürsün
O	-ır	-ir	-ur	-ür
Biz	-ırız	-iriz	-uruz	-ürüz
Siz	-ırsınız	-irsiniz	-ursunuz	-ürsünüz
Onlar	-ırlar	-irler	-urlar	-ürler

برای یادگیری نحوه صرف میتوانید به مثال های زیر توجه کنید:

kullanmak(kullan) – استفاده کردن		düşünmek(düşün) – فکر کردن
Ben kullanırım	من استفاده میکنم	Ben düşünürüm	من فکر میکنم
Sen kullanırsın	تو استفاده می کنی	Sen düşünürsün	تو فکر می کنی
O kullanır	او استفاده می کند	O düşünür	او فکر می کند
Biz kullanırız	ما استفاده می کنیم	Biz düşünürüz	ما فکر می کنیم
Siz kullanırsınız	شما استفاده می کنید	Siz düşünürsünüz	شما فکر می کنید
Onlar kullanırlar	آنها استفاده می کنند	Onlar düşünürler	آنها فکر می کنند

با استفاده روند گفته شده میتوان تقریبا همه افعال در زبان ترکی استانبولی را در زمان حال ساده صرف کرد.

برای ثبت آگهی رایگان به سایت شهر 24مراجعه کنید

اعداد 1 تا 19 در زبان ترکی

به درس 8 از مجموعه آموزش زبان ترکی استانبولی برای نوآموزان خوش آمدید. در این درس میخواهیم با اعداد 1 تا 19 در زبان ترکی آشنا شویم. مانند تقریبا همه زبان ها در ترکی هم اعداد 1 تا 10 قاعده خاصی ندارند و باید به طور کامل آنها را حفظ کنید.

اعداد 1 تا 10 در ترکی

جدول زیر هر یک از اعداد یک تا ده در زبان ترکی را نشان میدهد:

ترکی	اعداد	فارسی
Bir	1	یک
İki	2	دو
Üç	3	سه
Dört	4	چهار
Beş	5	پنج
Altı	6	شش
Yedi	7	هفت
Sekiz	8	هشت
Dokuz	9	نه
On	10	ده

اعداد 11 تا 19 در ترکی

ساختن اعداد 11 تا 19 در ترکی بسیار ساده است چون این اعداد برخلاف فارسی کاملا با قاعده ساخته می شوند. برای ساختن اعداد بین 11 تا 19 کافیست تا رقم اول را در کنار عدد ده (On) بگذارید. جدول زیر اعداد بین یازده تا نوزده را نشان میدهد:

ترکی	اعداد	فارسی
on bir	11	یازده
oniki	12	دوازده
on üç	13	سیزده
on dört	14	چهارده
onbeş	15	پانزده
on altı	16	شانزده
on yedi	17	هفده
onsekiz	18	هجده
on dokuz	19	نوزده

سعی کنید حتما اعداد 1 تا 10 را در این درس یاد بگیرید چون دانستن اعداد یکی از پایه های یادگیری زبان است.

تمرین: اعداد زیر را به زبان ترکی بخوانید:

2	13	5
8	19	4
3	1	12
9	15	6
7	11	10

برای ثبت اگهی رایگانبه سایت شهر24 مراجه کنید

عبارات کاربردی در زبان ترکی

به درس 6 از مجموعه آموزش زبان ترکی استانبولی برای نوآموزان خوش آمدید. در این درس قصد داریم با برخی از اصلاحات بسیار کاربردی در زبان ترکی آشنا شویم. دانستن این اصلاحات در کنار کمک به شما در درک بهتر زبان ترکی، به شما کمک می کند تا کمی با شباهت های ترکی و فارسی آشنا شوید.

سلام و خداحافظی

عبارت زیر، کاربردی ترین و ساده ترین عبارت برای ادای سلام یا خداحافظی در زبان ترکی هستند:

ترکی	فارسی
Merhaba	سلام
Selam	سلام
Günaydın	صبح بخیر
İyi günler	روز بخیر
İyi akşamlar	عصر بخیر
İyi geceler	شب بخیر
Hoşçakal	خداحافظ (توسط کسی که می رود)
Güle güle	خداحافظ (توسط کسی که می ماند)

در رابطه با خداحافظی در زبان ترکی، اصطلاح Güle güle! فقط به فردی گفته می شود که دارد محیطی را ترک می کند. پس توسط فردی که در آنجا می ماند گفته می شود.

در رابطه با دو واژه Selam و Merhaba هر دو این واژه ها به معنای سلام هستند اما Merhaba کمی محترمانه تر است و بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد. Selam بیشتر شکل صمیمانه دارد.

تعرفات و احوال پرسی

عبارت های زیر ساده ترین و کاربردی ترین عبارات مورد استفاده در تعارفات و احوال پرسی ها در زبان ترکی هستند.

ترکی	فارسی
İyiyim	خوبم
Teşekkür ederim	ممنون
Birşey değil	خواهش می کنم (در جواب تشکر)
Lütfen	لطفا
Özür dilerim Pardon	متاسفم، ببخشید
Afedersiniz	ببخشید
Tamam	خوبه، خب، اوکی
Hoş Geldiniz	خوش  آمدید

بله و خیر

دو واژه بسیار مهم دیگر در هر زبان واژه های “بله” و “خیر” هستند که معادل های آنها را در ترکی می بینید.

ترکی	فارسی
Evet	بله
Hayır	خیر

در درس های بعدی با عبارتهای کاربردی بیشتری آشنا خواهیم شد.

من هستم در زبان ترکی

به درس سوم از مجموعه آموزش زبان ترکی استانبولی برای نوآموزان خوش آمدید.در این درس میخواهیم کمی با نحوه گفتم عبارت “من هستم” در زبان ترکی آشنا شویم.

فعل بودن در زبان ترکی

همانطور که قبلا گفتیم استفاده از پسوندها در زبان ترکی نسبتا گسترده است. در زبان ترکی فعل “بودن” به شکلی که در فارسی استفاده می شود، کاربری ندارد. برای ساختن جملات با “بودن” در ترکی معمولا از پسوندها استفاده می شود.

البته این موضوع زیاد برای فارسی زبانان عجیب نیست، چون ما هم در زبان محاوره ای به جای استفاده از شکل صرف شده “بودن” از پسوند استفاده می کنیم. مثلا به جای “من دکتر هستم.” می گوییم “من دکترم.” در اینجا پسوند “م” همان کار فعل “بودن” را انجام می دهد.

برای ساختن جمله “من دکترم.” در زبان ترکی کافیست به واژه doktor (دکتر) پسوند um را اضافه کنیم. پس جمله “من دکترم” می شود:

Ben doktorum (من دکتر هستم./من دکترم.)

تفاوت در پسوندهای صرف

پسوند um که در مثال بالا به آن اشاره کردیم همیشه ثابت نیست. بسته به اینکه آخرین حرف صدادار کلمه چیست، این پسوندها میتوانند تا مقدار کمی تغییر کنند. تشخیص این موضوع شاید در ابتدا کمی سخت به نظر برسد، اما با کمی تمرین به علت هارمونی بین کلمات و پسوندها، به سادگی و به طور ناخودآگاه آنها را یاد خواهید گرفت. جدول زیر حالت های مختلف پسوندهای صرف را نشان میدهد، در ادامه در مورد آنها بیشتر توضیح میدهیم:

آخرین حرف صدادار	a/ı	e/i	o/u	ö/ü
Ben	-[y]ım	-[y]im	-[y]um	-[y]üm

حال سعی می کنیم با استفاده از جدول بالا، جملات ساده ای با کلمات و صفات متفاوت بسازیم. ابتدا به مثال قبلی نگاهی دیگر می اندازیم:

Ben doktorum (من دکترم.)

چون در واژه doktor آخرین حرف صدادار حرف o است، از پسوند um استفاده کردیم. حال مثال دیگر را با یک صفت بررسی میکنیم. صفت güzel به معنای “زیبا” را در نظر میگیریم. آخرین حرف صدادار این صفت حرف e است. پس “من زیبا هستم.” می شود:

Ben güzelim (من زیبا هستم.)

شاید متوجه حرف y در پرانتز رو به روی هر پسوند هم شده باشید. این حرف در صورتی به پسوند اضافه می شود که کلمه به حرف صدادار ختم شود؛ مثلا واژه baba (به معنای پدر یا بابا) را در نظر بگیرید، آخرین حرف صدادار این واژه حرف a است، پس “من بابا هستم” در ترکی می شود:

Ben babayım (من پدر هستم.)

y به این دلیل به واژه اضافه شده که ادا کردن دو حرف صدادار پشت سرهم را ساده تر کند. مثال بعدی ما هم از همین قاعده تبعیت می کند. صفت kötü به معنای بد را در نظر میگیریم. اخرین حرف صدادار این واژه ü است و البته اخرین حرف واژه هم صدادار است، پس “من بد هستم.” در ترکی می شود:

Ben kötüyüm (من بد هستم.)

در درس بعدی حالت های دیگر صرف بودن را برای بقیه ضمایر شخصی یاد میگیریم.

حالت‌های اسامی در زبان ترکی استانبولی

در این سری از آموزش زبان به موضوع حالت‌های اسامی در زبان ترکی استانبولی اشاره می کنیم در زبان ترکی استانبولی، یک اسم می‌تواند شش حالت کلی داشته باشد. در زبان فارسی این حالت‌ها معمولا با حروف اضافه نمایش داده می‌شوند (مثلا مفعول با حرف اضافه را مشخص می‌شود). از جمله زبان‌هایی که اسامی حالت‌های مختلف به خود می‌گیرند زبان ترکی، روسی، آلمانی، فنلاندی و … است. زبان ترکی تنها شش حالت دارد ولی برخی زبان‌ها مانند فنلاندی 15 حالت و مجارستانی 18 حالت دارند! این حالت‌ها با پسوند به وجود می‌آیند. در جدول زیر با حالت‌ها و پسوندهای زبان ترکی آشنا می‌شوید:

جمع	مفرد	نقش در جمله	حالت
Ler-	–	فاعل	اسمی
Leri-	-(y)i	مفعول مستقیم	مفعولی
Lerin-	-(n)in	مضاف الیه	ملکی
Lere-	-(y)e	مفعول غیرمستقیم	مفعولی
Lerde-	-de	قید مکان	مکانی
Lerden-	-den	متمم	مفعول به

حالت اسمی

اگر اسم در نقش فاعل جمله آمده باشد، آنگاه اسم در حالت اسمی ظاهر می‌شود، مثلا:

.Öğretmen onları gördü (معلم آنها را دید.)

.Kedi uyuyor (گربه خوابیده است)

در نقش خطابی نیز اسامی حالت اسمی به خود می‌گیرند (در برخی زبان‌ها مثل لهستانی، این حالت، پسوند خاص خود را دارد)، مثلا:

!Günaydın, anne (صبح بخیر، مامان!)

در زبان ترکی حرف تعریف معین و نامعین وجود ندارد. یکی از حالت‌هایی که می‌توان فهمید اسم معین است یا نامعین، نقش مفعول مستقیم است. اگر این واژه در جمله در حالت اسمی ظاهر شود، نامعین و اگر در حالت مفعولی مستقیم ظاهر شود معین است، به مثال‌ها توجه کنید:

.Kerem kitap aldı (کرم کتاب (نکره) خرید)

.Kerem kitabı aldı (کرم آن کتاب (معرفه) را خرید)

حالت مفعولی مستقیم

پسوند حالت مفعولی مستقیم i- است. اسامی در نقش مفعول مستقیم این پسوند را به خود می‌گیرند. از مهم‌ترین کاربردهای این حالت، معرفه کردن اسامی در زبان ترکی است. به چند مثال توجه کنید:

.Seni seviyorum (دوستت دارم)

.Kerem kitabı aldı (کرم کتابه را خرید)

نکته

زبان ترکی سه ضمیر اشاره دارد: Bu (این)، Şu (آن) و O (آن). اگر در جمله‌ای، یکی از این ضمایر مفعول بودند، باید در حالت مفعولی ظاهر شوند، یعنی:

Bunu aldım. (Bu + (n)u)

(آن را خریدم)

ضمایر اشاره در حالت‌ها مفعولی مستقیم و مفعولی غیر مستقیم

حالت مفعولی غیرمستقیم	حالت مفعولی مستقیم
Burada	Bunu
şurada	Şunu
orada	Onu

توجه

ضمیر اشاره Şu نه دور است و نه نزدیک. چیزی بین این دو ضمیر اشاره است.

حالت اضافی (مضاف و مضاف الیه)

حالت اضافی عمدتا رابطه بین مالک و شی متعلق به او را نشان می‌دهد مثلا Onun kitabı یعنی کتاب او. (n)In و (n)in پسوندهای این حالت هستند. اگر حرف آخر واژه صدادار باشد، چون دو حرف صدادار نمی‌توانند پشت سر هم بیایند، حرف n میانجی بینشان قرار می‌گیرد، مثلا Leyla’nın kitabı یعنی کتاب لیلا.

حالت مفعولی غیرمستقیم

برخی افعال علاوه بر مفعول مستقیم، به مفعول غیرمستقیم نیاز دارند، مانند فعل دادن (چیزی را به کسی دادن). به جمله زیر نگاه کنید:

.Mehmet’e oyuncak ver (عروسک را به محمد بده)

در مثال بالا عروسک مفعول مستقیم و محمد مفعول غیرمستقیم است.

علامت ’ فقط به خاطر این به کار رفته است که Mehmet اسم خاص است.

پسوند حالت مفعولی غیرمستقیم، نقش حرف اضافه «به» را نیز ایفا می‌کند، مثلا Eve می‌شود «به خانه».

.Eve gidiyorum (به خانه می‌روم.)

حالت مکانی

این حالت معادل حرف اضافه «در» در زبان فارسی است. پسوند de/da نشاندهنده این حالت است، مثلا:

.Evde ders çalışıyorum (در خانه درس می‌خوانم.)

.4’te kafede olurum (در ساعت 4 در کافه خواهم بود.)

حالت مفعول به

حال مفعول به در فارسی با حرف اضافه «از» ساخته می‌شود. این حالت مفهوم جهت‌گیری را دارد و نشان می‌دهد فعل به چه جهتی اشاره دارد. این حالت در پاسخ به پرسش‌های نظیر «از کجا»، «از چی» و «از کی» به کار می‌رود، مثلا:

.Marketten geliyor (از مغازه می‌آید.)