زمان آینده در گذشته در زبان ترکی استانبولی

زمان آینده در گذشته در زبان ترکی استانبولی را میتوان در فارسی به صورت عبارت «قرار بود …» معادل کرد. کاربرد این فعل بیان اعمالی است که در گذشته برنامه ریزی کرده‌ بودیم که انجام دهیم اما به هر دلیلی آن اتفاق رخ نداده است.

حالت مثبت

برای ساختن این زمان در حالت مثبت، ابتدا باید پسوندهای آینده  -ecek/-acakرا به بن فعل وصل کنیم. بن فعل با حذف کردن پسوندهای mak/mek از مصدر فعل حاصل می‌شود، برای مثال بن فعل yazmak می‌شود yaz. بعد از آن پسوند گذشته -ti/-tı و شناسه به بن فعل اضافه می‌شود.

در جدول زیر، صرف فعل پاک کردن (silmek) در زمان آینده در گذشته آمده است:

قرار بود پاک کنیم	silecektik	قرار بود پاک کنم	silecektim
قرار بود پاک کنید	silecektiniz	قرار بود پاک کنی	silecektin
قرار بود پاک کنند	silecektiler	قرار بود پاک کند	silecekti

حالت منفی

برای منفی کردن این زمان باید پسوند آینده را منفی کنیم یعنی یکی از پسوندهای -meyecek/-mayacak را به بن فعل متصل کنیم. بعد از آن هم پسوندهای گذشته و شناسه به فعل می‌چسبند.

در جدول زیر، صرف فعل تلفن زدن (aramak) در زمان آینده در گذشته در حالت منفی آمده است:

قرار نبود تلفن کنیم	aramayacaktık	قرار نبود تلفن کنم	aramayacaktım
قرار نبود تلفن کنید	aramayacaktınız	قرار نبود تلفن کنی	aramayacaktın
قرار نبود تلفن کنند	aramayacaktılar	قرار نبود تلفن کند	aramayacaktı

سوالی مثبت و منفی

برای سوالی مثبت و منفی، کافی است بعد از فعل مثبت و منفی پسوند پرسشی mi/-mı به علاوه y میانجی و پسوند گذشته و شناسه را بیاورید، مثلا:

?uyuyacak mıydım (قرار بود بخوابم؟)

?bitirmeyecek miydim (قرار نبود تمام کنم؟)

آینده در گذشته نقلی

این زمان مانند زمان آینده در گذشته در زبان فارسی معادل ندارد. از این زمان برای بیان عملی که قرار بود انجام شود استفاده می‌شود. منتها در این زمان ما از وقوع یا عدم وقوع عمل مطمئن نیستیم و تنها داریم چیزی که شنیده‌ایم نقل قول می‎کنیم.

حالت مثبت

برای ساختن این زمان در حالت مثبت، ابتدا باید پسوندهای آینده  -ecek/-acakرا به بن فعل وصل کنیم. بن فعل با حذف کردن پسوندهای mak/mek از مصدر فعل حاصل می‌شود، برای مثال بن فعل yazmak می‌شود yaz. بعد از آن پسوند نقلی miş/-mış و شناسه به بن فعل اضافه می‌شود.

در جدول زیر، صرف فعل صحبت کردن (konuşmak) در زمان آینده در گذشته نقلی آمده است:

قرار بوده صحبت کنیم	konuşacakmışız	قرار بوده صحبت کنم	konuşacakmışım
قرار بوده صحبت کنید	konuşacakmışsınız	قرار بوده صحبت کنی	konuşacakmışsın
قرار بوده صحبت کنند	konuşacaklarmış	قرار بوده صحبت کند	konuşacakmış

حالت منفی

برای منفی کردن این زمان، کافی است پسوند meyecek/-mayacak را به بن فعل متصل کنید و بعد از آن پسوند نقلی و شناسه را بیاورید.

در جدول زیر، صرف فعل گرفتن (tutmak) در زمان آینده در گذشته نقلی در حالت منفی آمده است:

قرار نبود تلفن کنیم	tutmayacakmışız	قرار نبود تلفن کنم	tutmayacakmışım
قرار نبود تلفن کنید	aramayacaktınız	قرار نبود تلفن کنی	tutmayacakmışsın
قرار نبود تلفن کنند	aramayacaktınız	قرار نبود تلفن کند	tutmayacakmış

 

برای ثبت آگهی رایگان به سایت شهر 24 مراجعه کنید.

 

فعل وجهی "توانستن"

در زبان ترکی استانبولی، وجه توانستن با پسوندهای abil/ebil درست می‌شود. با توجه به آخرین حرف صدادار بن فعل، یکی از پسوندها  را انتخاب می‌کنیم. این وجه در هر زمانی می‌تواند به کار رود اما معمولا در زمان حال ساده ساخته می‌شود.

حالت مثبت

برای ساختن وجه توانستن در حالت مثبت ابتدا بن فعل را می‌نویسیم. بعد با توجه به آخرین حرف صدادار بن فعل، یکی از پسوندهای توانستن را انتخاب می‌کنیم. اگر آخرین حرف صدادار بن a/ı/o/u بود abil– و اگر e/i/ö/ü بود ebil– را می‌نویسیم. اگر دو حرف صدادار کنار هم قرار گرفتند، یک y میانجی بینشان قرار می‌دهیم. بعد از آن هم پسوند زمان و شناسه را اضافه می‌کنیم.

مثال:

Sen yazabilirsin (تو می‌توانی بنویسی)

در جدول زیر می‌توانید مثال‌هایی برای هر شخص ببینید:

من می‌توانم بنویسم	Ben yazabilirim
تو می‌توانی بشنوی	Sen duyabilirsin
او می‌تواند بخواند	O okuyabilir
ما می‌توانیم شنا کنیم	Biz yüzebiliriz
شما می‌توانید نگاه کنید	Siz izleyebilirsiniz
آنها می‌توانند بیایند	Onlar gelebilirler

حالت منفی

برای ساختن حالت منفی وجه توانستن یکی از حروف a/e را قبل از پسوندهای منفی کننده ma/me قرار می‌دهیم و آن را به بن فعل می‌چسبانیم. انتخاب بین از این پسوندها به آخرین حرف صدادار بن فعل بستگی دارد. اگر آخرین حرف صدادار یکی از حروف a/ı/o/u بود ama– و اگر e/i/ö/ü بود eme– را می‌نویسیم. اگر بن فعل با حرف صدادار تمام می‌شد، برای جلوگیری از پشت سرهم آمدن دو حرف صدادار، یک y میانجی بین پسوند و بن قرار می‌دهیم. در آخر هم پسوند زمان و شناسه را به بن فعل اضافه می‌کنیم.

مثال:

Sen yazamazsin (تو نمی‌توانی بنویسی)

در جدول زیر می‌توانید مثال‌هایی برای هر شخص ببینید:

من نمی‌توانم بنویسم	Ben yazamam
تو نمی‌توانی بشنوی	Sen duyamazsın
او نمی‌تواند بخواند	O okuyamaz
ما نمی‌توانیم شنا کنیم	Biz yüzemeyiz
شما نمی‌توانید نگاه کنید	Siz izleyemezsiniz
آنها نمی‌توانند بیایند	Onlar gelemezler

برای ثبت آگهی رایگان به سایت شهر 24 مراجعه کنید.

صرف فعل بودن در زبان ترکی

به درس چهارم از مجموعه آموزش زبان ترکی استانبولی برای نوآموزان خوش آمدید. در درس قبل با نحوه ساختن عبارت “من هستم” در زبان ترکی آشنا شدیم. در این درس میخواهیم با همین ساختار برای بقیه ضمایر شخصی هم آشنا شویم.

مرور اطلاعات قبلی

در درس قبل یاد گرفتیم که برای ساختن عبارت ها با “هستم” در زبان ترکی از پسوندها استفاده می شود. نحوه استفاده از این پسوندها بسته به اینکه آخرین صرف صدادار یک اسم یا صفت چه بود می توانست متفاوت باشد. در درس قبل با نحوه ساختن عبارت “من هستم” برای حالات متفاوت هم آشنا شدیم. حال میخواهیم با پسوندهای صرف “هستم” برای ضمایر دیگر آشنا شویم.

جدول صرف برای ضمایر مفرد

جدول زیر ضمایر مفرد در زبان ترکی را به همراه پسوندهای صرف آنها نشان میدهد:

آخرین حرف صدادار	a/ı	e/i	o/u	ö/ü
Ben	-[y]ım	-[y]im	-[y]um	-[y]üm
Sen	-sın	-sin	-sun	-sün
O	–	–	–	–

نکته 1: با توجه به اینکه پسوندهای ضمیر Sen همگی با حروف بی صدا شروع می شوند، این پسوندها دیگر نیازی به “y” ندارند.

نکته 2: برای سوم شخص مفرد نیازی به اضافه کردن هیچ پسوندی نیست. در واقع خود واژه بدون پسوند، حالت صرف شده برای سوم شخص مفرد را ایجاد می کند.

حال به مثال های زیر توجه کند (از درس قبل با چهار واژه صرف شده doktor،güzel،  baba و kötü آشنا هستیم):

ترکی	فارسی	ترکی	فارسی
Ben doktorum	من یک دکتر هستم	Ben güzelim	من زیبا هستم
Sen doktorsun	تو یک دکتر هستی	Sen güzelsin	تو زیبا هستی
O doktor	او یک دکتر است	O güzel	او زیبا است
ترکی	فارسی	ترکی	فارسی
Ben babayım	من یک پدر هستم	Ben kötüyüm	من بد هستم
Sen babasın	تو یک پدر هستیی	Sen kötüsün	تو بد هستی
O baba	او یک پدر است	O kötü	او بد است

جدول صرف برای ضمایر جمع

حال با پسوندهای صرف برای ضمایر جمع در زبان ترکی آشنا می شویم:

آخرین حرف صدادار	a/ı	e/i	o/u	ö/ü
Biz	-[y]ız	[y]iz	-[y]uz	-[y]üz
Siz	-sınız	-siniz	-sunuz	-sünüz
Onlar	-lar	-ler	-lar	-ler

نکته 1: در صورتی که به جدول بالا دقت کنید شباهت هایی بین حالات مفرد و جمع برای دو ضمیر Biz و Siz خواهید دید. در واقع حالات صرف برای حالت مفرد و جمع این دو ضمیر بسیار به هم شبیه هستند. این موضوع یاد گرفتن حالات صرف ترکی را بسیار ساده می کند.

نکته 2: برای ضمیر Biz (اول شخص جمع) هم مانند شکل مفرد آن باید در صورتی که واژه به حرف صدادار ختم می شد از حرف “y” استفاده کرد.

حال مثال های بالا را برای حالت های جمع صرف میکنیم:

ترکی	فارسی	ترکی	فارسی
Biz doktoruz	ما دکتر هستیم	Biz güzeliz	ما زیبا هستیم
Siz doktorsunuz	شما دکتر هستید	Siz güzelsiniz	شما زیبا هستید
Onlar doktorlar	آنها دکتر هستند	Onlar güzeller	آنها زیبا هستند
ترکی	فارسی	ترکی	فارسی
iz babayız	ما پدر هستیم	Biz kötüyüz	ما بد هستیم
Siz babasınız	شما پدر هستید	Siz kötüsünüz	شما بد هستید
Onlar babalar	آنها پدر هستند	Onlar kötüler	آنها بد هستند

با یادگیری پسوندهای صرف در این درس، شما دید کلی ای در مورد ساختار زبان ترکی به دست آوردید. نحوه اضافه شدن پسوندها در این زبان، در بخش های مختلف گرامری تکرار می شود. این موضوع به نوعی پایه دستور زبان ترکی است.