زمان گذشته کامل در زبان ترکی استانبولی

گذشته کامل یا ماضی بعید در زبان ترکی استانبولی برای بیان اعمالی در گذشته است که پیش از یک فعل گذشته انجام گرفته است، مثلا رفته بود، گفته بودم.

حالت مثبت

در زبان ترکی، برای ساختن این زمان، باید ابتدا به بن فعل پسوندهای -miş/-mış/-muş/-müş را اضافه کنیم (مشابه زمان حال کامل). بن فعل با حذف کردن پسوندهای mak/mek از مصدر فعل حاصل می‌شود، برای مثال بن فعل yazmak می‌شود yaz. بعد از آن باید پسوندهای -ti/-tı/-tu/-tü را به آن بچسبانید. در آخر هم شناسه صرفی می‌آید.

در جدول زیر به صرف فعل آمدن (gelmek) توجه کنید:

آمده بودیم	gelmiştik	آمده بودم	gelmiştim
آمده بودید	gelmiştiniz	آمده بودی	gelmiştin
آمده بودند	gelmiştiler	آمده بود	gelmişti

حالت منفی

برای منفی کردن زمان گذشته کامل از ساختار زیر پیروی کنید:

بن فعل + -memiş/-mamış + -ti/-tı + شناسه

در جدول زیر صرف فعل رفتن در حالت منفی گذشته کامل آمده است:

نرفته بودیم	gitmemiştik	نرفته بود	gitmemiştim
نرفته بودید	gitmemiştiniz	نرفته بودی	gitmemiştin
نرفته بودند	gitmemiştiler	نرفته بود	gitmemişti

سوالی کردن مثبت

برای سوالی مثبت و منفی، کافی است بعد از فعل مثبت و منفی پسوند پرسشی muy را به علاوه پسوند گذشته و شناسه بیاورید، مثلا:

?okumuş muydum (خوانده بودم؟)

?dememiş miydin (نگفته بودی؟)

 

برای ثبت آگهی رایگان به سایت شهر 24 مراجعه کنید.

اسامی در زبان ترکی استانبولی

برخلاف زبان‌هایی مانند آلمانی، اسپانیایی و فرانسوی، در زبان ترکی استانبولی جنسیت وجود ندارد و واژه‌ها مذکر و مونث ندارند. فهمیدن اینکه ضمیر سوم شخص مفرد یا یک اسم مذکر است یا مونث در صورتی که مشخص نشده باشد، امکان تشخیص ندارد. در محیط‌های رسمی و کاری واژه‌های bay و bayan (آقا و خانم) استفاده می‌شود.

در زبان ترکی، حرف تعریف نیز وجود ندارد. در زبان آلمانی، برای مثال، das و die و der حروف تعریف مذکر، مونث و خنثی هستند اما در ترکی چنین چیزی نداریم. حالت مفعول مستقیم (accusative case ) در زبان ترکی یکی از نمونه‌های اسم در حالت معین است.

با اضافه کردن ler یا lar به انتهای اسامی، می‌توان آنها را جمع بست. اگر حرف آخر اسامی حروف صدادار سخت (a, ı, o, u) باشند، پسوند جمع lar- و اگر حروف صدادار نرم (e, i, ö, ü) باشند پسوند ler- به اسامی اضافه می‌شود، مثلا:

Arabalar (ماشین‌ها)

Defterler (دفترها)

این موضوع استثناهایی نیز دارد که بیشتر مربوط به واژه‌هایی است که از زبان‌های دیگر وارد زبان ترکی شده اند.

ساختار اسم

اسم در زبان ترکی به سه دسته ساده، مشتق و مرکب تقسیم‌بندی می‌شود:

• اسم ساده: اسامی ساده از یک بخش معنایی ساخته شده اند، مانند su (آب) و yol (راه).
• اسم مشتق: اسم مشتق از یک جزء بامعنی و یک یا چند جزء دستوری و بی‌معنی درست می‌شود این اسامی در زبان ترکی از طریق پسوند و پیشوندهای مختلف درست می‌شوند، مثلا:

yazı-cı (نویسنده)

• اسامی مرکب: اسامی مرکب به دو شکل درست می‌شوند، یا با ترکیب دو کلمه یک نقش (مثلا دو اسم) یا با ترکیب دو کلمه با نقش‌های مختلف.

اسامی از نظر معنی

اسامی از نظر معنایی به چند دسته تقسیم می‌شوند:

• اسم عام: این نوع اسم شامل تمام افراد یا چیزهای هم‌جنس خودش می‌شود مثلا وقتی می‌گوییم مرغ tavuk منظور همه انواع مرغ است.
• اسم خاص: این نوع اسم بر شخص یا چیز خاص و مشخصی دلالت دارد، مثلا ایران Iran. حرف اول اسامی خاص در زبان ترکی به صورت بزرگ نوشته می‌شود مثلا استانبول Istanbul
• اسم ذات: اسامی ذات به اسم‌هایی گفته می‌شود که می‌شود آنها را با چشم دید و با دست لمس کرد مثلا kafes قفس یا ağaç به معنای درخت.
• اسم معنی: اسامی معنی به اسم‌هایی گفته می‌شود که نمی‌شود آنها را با چشم دید و با دست لمس کرد مثلا عشق aşk.
• اسم جمع: این اسامی علامتی به نشانه جمع بودن ندارند اما از لحاظ معنایی به بیش از یک نفر یا یک چیز دلالت دارند، مثلا ordu سپاه

الفبای ترکی استانبولی

توضیحی در رابطه با تاریخ الفبای ترکی

از سال 1929 الفبای ترکی از شکل عربی به لاتین تغییر کرد. این کار با هدف ساده سازی یادگیری زبان ترکی و نزدیک کردن گفتار به نوشتار در این زبان صورت گرفت که به طور قابل توجهی به سواد آموزی در ترکیه هم کمک کرد. امروزه درصد اندکی از مردم ترکیه می توانند به طور مسلط الفبای عربی را بخوانند. گرچه تمام متون نوشته شده باستانی امپراتوری عثمانی با خط عربی نوشته شده است.

معرفی الفبای ترکی

زبان ترکی 29 حرف الفبا دارد. این الفبا تا حد زیادی مشابه الفبای انگلیسی است، تفاوت های آن شامل دو بخش زیر می شود:

• حروفی که اضافه شده اند: حروف ç, ğ, ı, ö, ş, ü با هدف نمایش صداهای مختص زبان ترکی به الفبای این زبان اضافه شده اند.
• حروفی که وجود ندارند: الفبای ترکی حروف q, w, x را ندارد چون این حروف معادل آوایی در این زبان نداشتند.

جدول زیر شکل بزرگ و کوچک حروف الفبای ترکی را به ترتیب نمایش میدهد:

حروف بزرگ

A

B

C

Ç

D

E

F

G

Ğ

H

I

İ

J

K

L

M

N

O

Ö

P

R

S

Ş

T

U

Ü

V

Y

Z

حروف کوچک

a

b

c

ç

d

e

f

g

ğ

h

ı

i

j

k

l

m

n

o

ö

p

r

s

ş

t

u

ü

v

y

z

بیشتر حروف زبان ترکی تلفظ های مشابهی با تلفظ لاتین خود دارند. این موضوع خواندن متون ترکی را بسیار ساده کرده است اما باید به حروفی که تلفظ متفاوتی دارند توجه زیادی داشته باشید تا از ابتدا با خواندن درست متون ترکی آشنا شوید. جدول زیر حروف الفبای ترکی به همراه معادل تلفظی (تقریبی) فارسی را نشان میدهد. برای افرادی که آشنایی آواشناسی و تلفظ دارند، فونتیک صدای هر حرف هم نوشته شده است:

حرف ترکی	اسم در الفبا	صدای فونتیک	معادل فارسی	مثال
A a	a	/a/	آ	kalem
B b	be	/b/	ب	balık
C c	ce	/d͡ʒ/	ج	cep
Ç ç	çe	/t͡ʃ/	چ	çay
D d	de	/d/	د	deve
E e	e	/e/	کسره (-ِ)	ev
F f	fe	/f/	ف	fil
G g	ge	/ɡ/, /ɟ/	گ	gemi
Ğ ğ	yumuşak ge	/ː/, /‿/, /j/	مشابه ی*	yağmur
				eğitim
H h	he	/h/	ه	havlu
I ı	ı	/ɯ/	ای کوتاه	ıspanak
İ i	i	/i/	ای کشیده	İngilizce
J j	je	/ʒ/	ژ	jimnastik
K k	ke	/k/, /c/	ک	kitap
L l	le	/ɫ/, /l/	ل	limon
M m	me	/m/	م	masa
N n	ne	/n/	ن	Namaz
O o	o	/o/	ضمه (-ُ)	okul
Ö ö	ö	/ø/	کسره دهان گرد**	ördek
P p	pe	/p/	پ	parmak
R r	re	/ɾ/	ر	resim
S s	se	/s/	س	su
Ş ş	şe	/ʃ/	ش	şeker
T t	te	/t/	ت	top
U u	u	/u/	او	uçak
Ü ü	ü	/y/	ای دهان گرد***	ülke
V v	ve	/v/	واو	vazo
Y y	ye	/j/	ی	yemek
Z z	ze	/z/	ز	zambak

حروفی که با رنگ قرمز نمایش داده شده اند، جزو حروف صدادار در زبان ترکی به شمار می روند، بهتر است این حروف را به طور جداگانه یاد بگیرید چون در درس های بعدی زیاد با آنها سروکار خواهیم داشت.

* Ğ یا yumuşak ge (گ نرم) همیشه بعد از یک حرف صدادار می آید و به یا صدایی مشابه “ی” در فارسی ایجاد می کند یا صدای قبلی را کشیده می کند.

** حرف Ö معادل دقیقی در فارسی ندارد. برای تلفظ این صدا می توانید صدای e را با دهان گرد تلفظ کنید.

*** حرف Ü معادلی در فارسی ندارد. برای تلفظ این صدا می توانید صدای “ای” را با دهان گرد بسازید.

اگر دنبال سایتی برای ثبت اگهیتون هستین آگهی رایگان رو فراموش نکنید.

در مورد زبان ترکی استانبولی

 

ریشه زبان‌شناسی

زبان ترکی مانند زبان‌های فنلاندی و مجارستانی مربوط به شاخه زبان‌های آلتایی از خانواده زبان‌های اورال-آلتایی است. به زبان‌های ترکی و مشابه آن زبان‌های اغوز گفته می‌شود. به زبان‌های ترکیه‌ای، آذری، قزاق، قرقیزی، تاتار، ترکمنی، ازبکی و بسیاری از زبان‌هایی که در بالکان تا آسیای مرکزی و شما غربی چین و جنوب سیبری صحبت می‌شود زبان‎های اغوز می‌گویند.

تاریخ زبان ترکیه‌ای

تاریخ زبان ترکیه‌ای به سه دسته تقسیم می‌شود: ترکی قدیمی (از قرن هفتم تا سیزدهم)، ترکی میانه (از قرن سیزدهم تا بیستم) و ترکی جدید که از قرن بیستم به بعد در کشور ترکیه صحبت می‌شود. در زمان امپراطوری عثمانی، زبان عربی و فارسی وارد زبان ترکی می‌شوند و تقریبا 88 درصد واژه‌های زبان ترکی ترکیبی از فارسی و عربی می‌شود. به این زبان ترکی عثمانی گفته می‌شد که زبان تحصیل‌کرده‌ها، دربار و سطح بالای جامعه بود. زبان ترکی اصیل زبان کوچه بازاری تعبیر می‌شد که تنها مردم عامی به آن صحبت می‌کردند. ترکی عثمانی در آن زمان به رسم‌الخط فارسی نوشته می‌شد.

در سال 1928 جنبش زبان به وسیله کمال آتاتورک رخ می‌دهد و طی آن رسم‌الخط ترکی از فارسی به لاتین تغییر می‌یابد و واژه‌های ترکی جایگزین واژه‌های عربی و فارسی می‌شود. برخی از واژه‌های منسوخ ترکی باز می‌گردند و برخی واژه‌ها جدید ساخته می‌شوند.

ساختار زبانی

مانند همه زبان‌های ترکی، زبان ترکیه‌ای زبانی پیوندی یا چسبانشی محسوب می‌شود، یعنی نقش‌های دستوری با اضافه کردن پسوند به ریشه اسمی یا فعلی مشخص می‌شوند. پسوندهای اسمی شمار اسم را تعیین می‌کنند. در ادامه با برخی از مشخصه‌های دستوری این زبان آشنا می‌شویم:

• جنسیت: زبان ترکیه‌ای مانند فارسی جنسیت ندارد و ضمیر سوم شخص مفرد نیز مانند فارسی برای مونث و مذکر یکسان به کار می‌رود.
• حالات دستوری: اسامی شش حالت دستوری دارند: اسمی، ملکی، مفعولی مستقیم، مفعولی غیرمستقیم، مکانی و مفعول به. هر کدام از این حالات با پسوند خاصی که به ریشه اسم متصل می‌شود نشان داده می‌شود.
• صرف فعل: افعال در ترکیه‌ای مانند زبان فارسی در حالت و شمار با فاعل خود تطبیق دارند و صرف می‌شوند. ساختار فعل در زبان ترکی به این شکل است: ریشه فعل + نشانه زمان‌ساز + پسوند فاعلی.
• حرف تعریف: در زبان ترکیه‌ای مانند فارسی حرف تعریف معین وجود ندارد و عدد “یک” به عنوان حرف تعریف نامعین به کار می‌رود.
• ساختار جمله: ساختار جمله در زبان ترکیه‌ای مشابه فارسی فاعل، مفعول و فعل است اما به دلیل داشتن حالت‌های دستوری مختلف، جایگاه واژه‌ها تا حدی قابل تغییر است.
• حرف اضافه: حرف اضافه در زبان ترکیه‌ای برخلاف زبان فارسی معمولا بعد از اسم و به صورت پسوند می‌آید.
• حالت منفی و سوالی: منفی کردن در زبان ترکیه‌ای به دو صورت انجام می‌گیرد: برای جملات اسنادی، با استفاده از فعل کمکی değil انجام می‌شود. این فعل کمکی که مانند سایر فعل‌ها صرف می‌شود و بعد از مسند قرار می‌گیرد. برای جملاتی که فعل اصلی دارند به انتهای فعل پسوند –me اضافه می‌شود. پسوند –me برای سوالات بله/خیر نیز به کار می‌رود. برای سوالات معمولی از واژه‌های پرسشی استفاده‌ می‌شود با این تفاوت که جای سایر واژه‌های جمله عوض نمی‌شود، فقط واژه‌ای که جواب است حذف شده و به جای آن واژه پرسشی مناسب جایگزین می‌شود.
• تطبیق آوایی: زبان ترکیه‌ای مانند سایر زبان‌های ترکی تطبیق آوایی دارد، به این معنی که آوای حروف صدادار در پسوندها باید با آوای حروف صدادار واژه‌ها یکسان باشند، مثلا اگر ریشه واژه حرف صدادار گرد داشته باشد پسوندی که به آن متصل می‌شود نیز باید حروف صدادار گرد داشته باشد. آواهای صدادار در واژه‌ها نیز باید با هم یکسان باشند، یعنی اگر یکی از آواها بلند است سایر آواهای واژه نیز باید بلند باشند.
• تکیه: تکیه روی واژه‌ها در حالت تک‌واژه‌ای روی هجای آخر واژه‌هاست اما در جمله تکیه واژه‌ها (به خصوص فعل‌ها) تغییر می‌کند.

زبان ترکیه‌ای 8 حرف صدادار و 21 حرف بی‌صدا دارد. امروزه 71 میلیون نفر زبان مادری‌شان ترکیه‌ای است و حدود 17 میلیون نفر زبان ترکیه‌ای را به عنوان زبان دوم صحبت می‌کنند. آموختن زبان ترکیه‌ای به دلیل تشابهات واژگانی و دستوری زیاد برای فارسی‌زبانان کاری نسبتا ساده است.